ارز فیات چیست و چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارد؟

برای توضیح ارز فیات در یک خط می توان به طور خلاصه گفت که ارز فیات، ارز قانونی و دولتی یک کشور است. این پول توسط دولت پشتیبانی می شود. دارای پشتوانه فیزیکی مانند طلا و نقره نمی باشد. ارزش پول فیات از طریق رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادر کننده حاصل می شود. این ارز نقطه مقابل ارز کالایی است. تفاوت بین پول فیات و پول کالا به ارزش ذاتی آنها مربوط می شود. پول کالا دارای ارزش ذاتی است که این ارزش از موادی که از آن ساخته شده اند، مانند سکه های طلا و نقره، حاصل می شود. در مقابل، پول فیات هیچ ارزش ذاتی ندارد و قابل تبدیل یا بازخرید نیست. بیشتر ارزهای کاغذی مدرن، ارزهای فیات هستند؛ از جمله دلار آمریکا، یورو، ریال و سایر ارزهای مهم جهانی.

ارز فیات چگونه کار می کند؟

پول فیات فقط به این دلیل ارزش دارد که دولت از ارزش آن حفاظت می کند. همچنین اینکه دو طرف در یک معامله در مورد ارزش آن توافق می کنند.

از نظر تاریخی، در گذشته دولت ها از یک کالای فیزیکی ارزشمند مانند طلا یا نقره، سکه ضرب می کردند یا پول کاغذی چاپ می کردند که می توانست برای خرید مقدار مشخصی از کالاهای فیزیکی استفاده شود. به این نوع ارز “commodity money” گفته می شد که با “fiat money” متفاوت است.

به دلیل این که ارز فیات با منابع فیزیکی مانند طلا یا نقره ارتباطی ندارد، امکان دارد به دلیل تورم ارزشش پایین بیاید. حتی ممکن است در صورت تورم حاد، ارزش خود را کاملا از دست بدهد.

گر مردم یک کشور اعتقادی به پول ملی شان نداشته باشند و دید منفی نسبت به آن پیدا کنند، آن پول دیگر ارزش ندارد. به عنوان مثال، این ارز با ارزی که پشتوانه ی آن طلا است، متفاوت می باشد. ارزش ذاتی آن ارز مبتنی بر تقاضای طلا در جواهرات و تزئینات و همچنین تولید دستگاه های الکترونیکی، رایانه و وسایل نقلیه هوافضا است.

پول فیات چگونه به وجود آمد؟

کلمه “فیات” از زبان لاتین آمده و “اجازه دهید انجام شود” ترجمه می شود. حدود سال 1000 میلادی، چین اولین کشوری بود که از ارز فیات استفاده کرد و سپس این ارز به سایر کشورهای جهان گسترش یافت. پول فیات در قرن بیستم وقتی ریچارد نیکسون رئیس جمهور ایالات متحده قانونی را مبنی بر لغو تبدیل مستقیم دلار آمریکا به طلا را تصویب کرد، از محبوبیت خوبی برخوردار شد.

در تاریخ آمریکا، ارز این کشور دارای پشتوانه طلا و بعضا نقره بود. دولت فدرال هنگام تصویب و ثبت قانون بانکداری اضطراری در سال 1933، همچنین اجازه نامه ی شهروندان در معامله ارز با طلای دولت را لغو کرد.

زمانی که آمریکا اختیار دادن طلا به دیگر کشور ها در ازای گرفتن دلار آمریکا را لغو کرد، پشتوانه این ارز در سال 1971 کاملا برداشته شد. از آن تاریخ تا به الان همانطور که بر روی دلار آمریکا چاپ شده است، تنها پشتوانه ای که دارد “ایمان و اعتبار دولت آمریکا” است.

مزایا و معایب ارز فیات

به طور کلی ارز فیات جزو ارزهای خوب و قابل قبول به شمار می آید اما در صورتی که قادر باشد نقشه ها و برنامه هایی را که اقتصاد یک کشور در واحد پولی خود نیازمند آن است را اعمال کند. علاوه بر این پول فیات، دارای مزایایی نیز میباشد که منجر به ایجاد ارزش حبابی برای دولت ها میشود.

در ادامه به طور جداگانه به بررسی مزایا و معایب این نوع ارز میپردازیم. 

مزایا

از آنجا که ارز فیات یک منبع کمیاب یا ثابت نیست (مانند طلا)، بانک مرکزی یک کشور کنترل بیشتری بر عرضه و ارزش آن دارد. این بدان معناست که دولت ها می توانند عرضه اعتباری، نقدینگی و نرخ بهره را با اطمینان بیشتری مدیریت کنند.

یکی دیگر از مزایای این ارز ها این است که از نظر اقتصادی تولید آن ها نسبت به ارز کالایی به صرفه تر است. برخلاف ارزهای کالایی که می توانند با کشف یک معدن طلای جدید تحت تاثیر قرار گیرند، عرضه ارزهای فیات توسط دولت مربوطه تنظیم و کنترل می شود. خطر کاهش ارزش غیرمنتظره ناشی از تأمین ارزهای فیات کمتر است، زیرا هرگونه افزایش عرضه، تصمیمی است که پیش از این توسط دولت واحد پول فیات گرفته شده است.

معایب

از آنجا که به منبع فیزیکی وابسته نیست، ارزش پول فیات به سیاست مالی و تنظیم آن توسط دولت بستگی دارد و این امر به دولت امکان این را می دهد که از هیچ چیز پول خلق کند که میتواند به تورم منجر شود. همچنین بر اساس نمونه سابقه تاریخی، پیاده سازی این نوع سیستم مالی بار ها به سقوط نظام های مالی ختم شده است.

مقایسه ارز فیات و ارز دیجیتال

در ابتدا می خواهیم به شباهت های ارز فیات با ارزهای دیجیتال بپردازیم. اولین شباهت اینکه از هر دوی این ارز ها می توان برای مبادله مالی استفاده کرد. دومین شباهت این دو نوع ارز این است که باید مشتریان به آنها اعتماد کنند تا بتوانند به عنوان یک وسیله مبادله مالی عمل استفاده شوند. 

و حالا در ادامه قصد داریم  تفاوت این دو نوع ارز را بررسی کنیم:

مطابقت با قانون

دولت ها ارز فیات را صادر می کنند که این ارزها توسط بانک مرکزی تنظیم می شود. این ارز از آن جهت قانونی است که اغلب برای نهایی کردن معاملات از آن استفاده می شود. دولت ها هر از چند گاهی عرضه پول را کنترل می کنند و سیاست هایی صادر می کنند که بر ارزش آنها تأثیر بگذارد.

از طرف دیگر ارزهای دیجیتال صرفاً دارایی های دیجیتالی هستند که به عنوان وسیله مبادله ای عمل می کنند که دولت ها هیچ کنترلی بر آنها ندارند. جنبه غیر متمرکز به این معنی است که هیچ نهاد مرکزی نمی تواند ارزش آنها را کنترل یا تحت تاثیر قرار دهد.

ملموس بودن

غیر ممکن است که ارز دیجیتال را به صورت فیزیکی در دسترس داشته باشیم زیرا آنها بصورت آنلاین و به عنوان سکه مجازی عمل میکنند. این در حالی است که ارز فیات ملموس و دارای جنبه فیزیکی هستند. این جنبه فیزیکی ارز های فیات می توانند در بعضی موارد کمی چالش برانگیز باشند زیرا جابجایی با مقدار هنگفتی پول می تواند آزار دهنده باشد.

تبادل

از آنجایی که ارز های دیجیتال توسط کامپیوتر به وجود می آیند، دیجیتالی هستند و به عنوان کد خصوصی عمل می کنند. بنابراین تبادل آنها کاملا به صورت دیجیتال می باشد. اما ارز های فیات می توانند به هر دو صورت وجود داشته باشند. سرویس های پرداخت وجه الکترونیکی به مردم این اجازه را می دهند تا ارز فیات را به صورت دیجیتال تبادل کنند. علاوه بر این مردم می توانند ارز فیات را به صورت فیزیکی نیز با هم مبادله کنند.

عرضه

یکی از بزرگترین تفاوت های ارز های فیات با ارز های دیجیتال در عرضه آنهاست. ارز فیات عرضه نامحدودی دارد. به این معنی که مقامات مرکزی هیچ محدودیتی در میزان تولید پول ندارند. این در حالی است که ارز های دیجیتال اکثرا عرضه محدودی دارند. به طور مثال کلا تعداد بیت کوین هایی که عرضه شده است ۲۱ میلیون است. با پول فیات، نمی توان در هر زمان مقدار پول در گردش را تشخیص داد، اما با ارزهای دیجیتال این امکان وجود دارد.

ذخیره سازی و نگهداری

جنبه مجازی ارزهای دیجیتال به این معنی است که آنها فقط می توانند به صورت مجازی وجود داشته باشند و از این طریق در کیف پول های دیجیتالی ذخیره می شوند. به این کیف پول ها، کیف پول ارزهای دیجیتال نیز گفته می شود. در حالی که اکثر کیف پول های دیجیتال ادعا می کنند فضای ذخیره سازی امنی را ارائه می دهند، برخی از آنها هک شده اند و در نتیجه افراد مقدار قابل توجهی دارایی خود را از دست می دهند. از طرف دیگر ارز فیات قابلیت ذخیره شدن به شکل های مختلفی دارد. به عنوان مثال، ارائه دهندگان پرداخت مانند پی پل (PayPal) وجود دارد که به مردم امکان می دهد پول فیات را به صورت دیجیتال ذخیره کنند. بانک ها نیز در حفظ ارز های فیات نقش بسیار مهمی دارند.

مزایای ارزهای دیجیتال نسبت به ارز های فیات بسیار بیشتر است. اما با این حال به نظر می رسد ارزهای دیجیتال هنوز کاملا بالغ نشده اند تا جایگزین روش پرداخت استاندارد فعلی شوند. در آینده نزدیک شاید بتوانیم شاهد این باشیم که این ارز های دیجیتال جایگزین ارز های فیات شوند.