برنامه غیرمتمرکز یا دی اپ (Dapp)

دنیای ارزهای دیجیتال نه تنها دید مردم به پول را تغییر داده است، بلکه مجموعه ای از مفاهیم جدید و هیجان انگیز را ایجاد کرده است که تا پیش از آن وجود نداشته اند. یکی از محبوب ترین این کاربرد ها که در حال حاضر از طریق فناوری بلاک چین مورد استفاده قرار می گیرد، “برنامه غیرمتمرکز“ است که به آن دی اپ (dApp) نیز گفته می شود. اگر کنجکاو هستید بدانید که “دی اپ چیست و چه کاری انجام می دهد؟” در ادامه با توضیحاتی در خصوص نحوه کار این فناوری و نحوه استفاده از آن برای حل مشکلات مختلف با ما همراه باشید.

دی اپ (dApp) یا برنامه غیر متمرکز چیست؟

وقتی به چیزی “غیر متمرکز” گفته می شود، به این معنی است که هیچ قدرتی و هیچ شخصی آن را کنترل و مدیریت نمی کند و تحت مالکیت خود ندارد. ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto)، خالق بیت کوین، اولین رمز ارز جهان را با هدف غیر متمرکز کردن پول طراحی کرد. به طور کلی باید گفت که، غیر متمرکز سازی نه تنها برای پول مناسب است بلکه تقریباً برای هر چیزی قابل استفاده و مناسب خواهد بود.

اگر بخواهیم درک این موضوع را ساده تر کنیم می توانیم این مثال را بزنیم. تصور کنید زمانی که فردی وارد سوپرمارکت محله ی خود می شود و هزینه ی خرید هایش را با پول کاغذی پرداخت می کند. در این حالت این فرد یا افراد مشابه به او، در حال همکاری در یک سیستم متمرکز هستند. علتش هم این است که خریدار و فروشنده جریان آن پول (یورو- لیر- ریال) را کنترل نمی کنند. در واقع کنترل جریان این پول مختص بانک مرکزی مرتبط با آن کشور است و اختیاراتی دارند که می توانند کارهای زیادی را انجام دهند که شهروندان هیچ کنترلی بر آنها ندارند (این اختیارات می تواند شامل نرخ بهره، افزایش عرضه پول یا کارمزد باشد).

حال در پی فرآیند غیر متمرکز سازی، پول دیگر هیچ بانک مرکزی یا دولتی ندارد که بتواند استفاده از آن را کنترل کند. در حال حاضر شبکه بیت کوین به جامعه این امکان کنترل را داده است. به این معنی که هر کسی با اتصال به اینترنت می تواند معاملات را مشاهده و تایید (وریفای) کند.

اکنون که با معنی و مفهوم غیر متمرکز به طور کلی آشنا شدید، قدم بعدی این است که بدانیم نقش یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) در جهان برنامه های غیرمتمرکز چیست؟

فناوری قرارداد هوشمند برای اولین بار در سال 2015 توسط اتریوم معرفی شد که علاوه بر امکان انجام تراکنش های مالی، امکانات بسیار بیشتری را فراهم کرده است. اساساً، قراردادهای هوشمند به دو یا چند نفر اجازه انعقاد قرارداد براساس شرایط مشخص شده را می دهد. پس از تحقق این شرایط، قرارداد هوشمند به طور خودکار اجرا می شود.

اگر تا این بخش از مطلب را خوانده باشید، اکنون باید به درک خوبی از یک سیستم غیر متمرکز رسیده باشید. همچنین متوجه شده اید که قراردادهای هوشمند تا چه اندازه می توانند آینده کسب و کار ها و معاملات را بهبود بخشند. اما برنامه غیر متمرکز چیست؟

ارائه یک تعریف ساده برای برنامه غیرمتمرکز دشوار است با این حال می توان این برنامه ها را با چند ویژگی کلی توصیف کرد:

1. غیر متمرکز هستند و عملکرد، اقدامات و تراکنش های آنها در یک دفتر عمومی و در دسترس همه قرار داد.
2. از یک سیستم تشویقی برای پاداش به نود های شبکه استفاده می کنند تا افراد بیشتری را تشویق به پیوستن به شبکه کنند.
3. متن باز هستند و کد های آنها معمولا در دسترس عموم قرار دارد.
4. از یک سازوکار اجماع برای تصمیم گیری ها در شبکه استفاده می کنند.

هر برنامه ای که این ویژگی ها را داشته باشد، یک برنامه غیرمتمرکز یا دی اپ است.

تاریخچه برنامه متمرکز

در اوایلی که رایانه ها ارائه شدند، برنامه ها حتما باید مستقیما روی دستگاه کاربر نصب می شدند و در همان دستگاه کار می کردند. به برخی از بازی هایی که ممکن است در آن زمان بازی کرده باشید فکر کنید مثل کارت بازی. این بازی ها نمونه هایی از برنامه های نصب شده روی رایانه شما بودند که هیچ ارتباطی با سرور خارجی (یعنی اینترنت) نداشتند.

پس از مدت ها، برنامه ها توانایی برقراری ارتباط با شبکه جهانی وب را پیدا کردند. سپس برنامه های موبایلی نیز به عرصه پا گذاشتند و همان ویژگی ها و مزایای رایانه شخصی متصل به اینترنت را ارائه کردند.

نکته اصلی در اینجا این است که همه این برنامه ها متمرکز هستند، که کاملا در جبهه ی مخالف برنامه های غیر متمرکز قرار دارند. برنامه های متمرکز در واقع از روش های زیادی روی کاربران تاثیر می گذارند و باعث ایجاد مشکلاتی برای حریم خصوصی و داده های آنها می شوند، به همین دلیل است که می گوییم غیر متمرکز بودن بسیار مهم است.

دلیل اهمیت دی اپ ها چیست؟

برای درک بهتر اهمیت برنامه غیر متمرکز و نحوه ی عملکرد آنها مثالی از معایب و مشکلات برنامه های متمرکز را در ادامه بررسی کرده ایم. خوب است در این مثال، فیسبوک، غول رسانه های اجتماعی که توسط مردم سراسر جهان در حال استفاده است را تصور کنیم. حتی با اینکه استفاده از این شبکه اجتماعی در چین (کشوری که تخمین زده می شود 20٪ از جمعیت جهان را دارد) ممنوع شده است اما هنوز هم بیش از 2 میلیارد حساب فیسبوک فعال وجود دارد.

به میزان اطلاعات خصوصی خود که به فیس بوک می دهید فکر کنید. شما تنها با ایجاد یک حساب کاربری فیس بوک، اطلاعات شخصی زیادی از جمله نام کامل، تاریخ تولد و کشوری که در آن زندگی می کنید را ارائه می دهید و با استفاده بیشتر از فیس بوک، چیزهای بسیار بیشتری را نیز ارائه خواهید داد.

فیس بوک ممکن است به موقعیت مکانی شما، عکس ها، محل کار، آنچه برای صبحانه می خورید، با کسانی که ارتباط دارید و اینکه آیا حیوان خانگی دارید نیز دسترسی داشته باشد. حال کافی است که این اطلاعات مذکور را در 2 میلیارد کاربر ضرب کنید. تمام این داده ها به صورت خصوصی و در سرورهای متمرکز فیسبوک نگهداری می شنود.

این بدان معنی است که شما به فیس بوک اعتماد کرده اید که از اطلاعاتی که به آنها دادید سو استفاده نکند. با این حال، این اطلاعات اغلب به شرکت های بازاریابی فروخته می شوند.

یکی دیگر از معایب سرورهای متمرکز این است که اگر قطع شوند (به دلیل هک شدن یا خراب شدن)، کل شبکه آفلاین خواهد بود و در این حالت شما دیگر نمی توانید به فیس بوک دسترسی داشته باشید. حال اگر فیس بوک به جای آن، از سرورهای غیرمتمرکز استفاده می کرد و بیشتر شبیه یک برنامه غیرمتمرکز بود، این اتفاق نمی افتاد؛ چرا که شبکه از اطلاعاتی ایجاد شده که در بسیاری از نود های مختلف به اشتراک گذاشته می شود، نه فقط در یک نقطه مرکزی و خاص.

همچنین اگر فیس بوک سرورهای غیر متمرکز داشت، دیگر نیازی نبود که بخواهید در رابطه با امن ماندن اطلاعات خود به کسی اعتماد کنید زیرا تمام داده ها در یک پایگاه داده مشترک ذخیره می شدند که هیچ کس نمی توانست آنها را کنترل کند. در واقع اطلاعات رمزگذاری می شوند و تنها شخصی که قدرت رمزگشایی داده های شما را دارد خود شما خواهید بود.

دی اپ ها مانند رابطی برای قراردادهای هوشمند و بلاک چین هستند. حال لازم است تا بلاک چین را به عنوان اینترنت، قراردادهای هوشمند را شبکه جهانی وب و برنامه های غیر متمرکز را فیسبوک تصور کنید. توجه داشته باشید که در حقیقت به این صورت نیست، اما تصور این موضوع به شما کمک می کند تا آن را بهتر درک کنید.

اصولا برنامه های غیرمتمرکز به ما امکان می دهند از قراردادهای هوشمند و بلاکچین به روشی کاربر پسندانه استفاده کنیم. مثالی در رابطه با فروش خانه از طریق یک قرارداد هوشمند بدون واسطه در نظر بگیرید. دی اپ همان چیزی است که شما روی گوشی خود دانلود می کنید یا از آن در رایانه شخصی خود استفاده می کنید تا در واقع برای خانه شما قیمت تعیین کند، جزئیات را در آن وارد کنید و عکس ها را بارگذاری کنید و غیره.

هنگامی که کسی گزینه “خرید/Buy” را در دی اپ انتخاب می کند، دی اپ مبلغ اتریوم تعیین شده را به قرارداد هوشمند ارسال می کند.

چگونه می توان یک برنامه غیر متمرکز ساخت؟

برنامه های غیر متمرکز در بسیاری از بلاک چین های مختلف در دسترس هستند که در این میان همچنان اتریوم محبوب ترین آنهاست. به همین دلیل است که شما اغلب اصطلاح “اتریوم دی اپ” را می شنوید.

کسانی که علاقه مند به ساختن یک قرارداد هوشمند یا برنامه غیر متمرکز هستند باید زبان سالیدیتی (زبان برنامه نویسی اتریوم برای توسعه قراردادهای هوشمند) را یاد بگیرند.

توسعه دهندگان اتریوم، زبان برنامه نویسی را طوری طراحی کردند تا هر کسی که از زبانهای اصلی برنامه نویسی مانند جاوا یا پایتون درک خوبی دارد، بتواند نحوه استفاده از آن را بیاموزد. 

نمونه هایی از برنامه های غیرمتمرکز در دنیای واقعی

اکنون انتظار می رود که به درک درستی از یک برنامه غیر متمرکز رسیده باشید. همچنین باید بدانید که دی اپ ها از قراردادهای هوشمند استفاده می کنند و این قراردادها با زبان برنامه نویسی سالیدیتی ساخته شده اند. در حال حاضر برنامه های غیرمتمرکز بسیاری در دسترس هستند. بیایید نگاهی به سه برنامه غیر متمرکز محبوب بیندازیم که امروز می توانید به آنها دسترسی پیدا کنید:

اتریسک (Etherisc)

Etherisc یک برنامه غیرمتمرکز است که صنعت مسافربری را بهبود می بخشد. این دی اپ به کاربران این امکان را می دهد تا بیمه تاخیر و لغو پرواز را خریداری کنند و یا بفروشند. با استفاده از بلاکچین اتریوم، هر توافق نامه بیمه ای برای مشاهده در یک پایگاه داده عمومی در دسترس است. پس از توافق قرارداد بیمه، ایجاد هر گونه تغییری در آن غیرممکن است.

از همه مهمتر، برنامه های غیر متمرکز به کاربران این امکان را می دهد تا به محض تایید شدن نتیجه رویداد، پرداخت ها را دریافت کنند. یک پرداخت فوری! همه اینها به لطف فناوری قرارداد هوشمند است که برنامه های غیرمتمرکز به صورت کامل از مزایای آن استفاده می کنند.

گولم (Golem)

گولک یک پلتفرم بر اساس شبکه همتا به همتا است که منابع محاسباتی به صورت غیر متمرکز سازمان یافته اند تا یک بازار جهانی بر اساس قدرت محاسباتی ایجاد کنند. در واقع این ساختار به نوعی ابر رایانه جهانی نامیده می شود که هر کسی امکان شرکت در آن را دارد و یا می تواند قدرت محاسباتی خریداری کند. این شبکه توسط بلاکچین اتریوم امن شده است و یک سیستم پرداختی مستقیم و شفاف بین این 3 گروه ایجاد می کند:

• درخواست کنندگان (Requesters) که خواستار منابع محاسباتی هستند.
• تامین کنندگان (Providers) که زیرساخت های سخت افزاری را تامین می کنند.
• توسعه دهندگان نرم افزار (Software developers) که برنامه هایی را برای استفاده از منابع شبکه ایجاد می کنند.

توکن گولم نیز GNT نام دارد که یک توکن اتر است و باعث اجرای تبادل بین شرکت کنندگان اکوسیستم گولم می شود. این توکن برای فرآیند هایی همچون ثبت اپلیکیشن و چهارچوب تراکنش نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

اتلنس (Ethlance)

پلتفرم اتلنس قصد دارد تا بازار آزاد را غیر متمرکز کند. به طور معمول، کسانی که می خواهند مهارت و تخصص خود را به صورت آنلاین به مشتریان بفروشند باید از طریق شخص ثالث این کار را انجام دهند. در نتیجه، هم فریلنسر و هم مشتری ملزم به پرداخت هزینه میشوند. برخی از پلتفرم ها هزینه ای تا 20٪ از کل ارزش پروژه را دریافت می کنند. این هزینه ی زیادی است.

به همین دلیل است که اتلنس ایجاد شد. از آنجا که اتلنس یک دی اپ است، فریلنسرها و کارفرمایان می توانند به راحتی برای انجام معاملات خود از قراردادهای هوشمند استفاده کنند. بنابراین دیگر هیچ واسطه ای در این بین نیست که بخواید برای آن هزینه ای را پرداخت کنید. همچنین در این حالت حقوق افراد همیشه در موعد مقرر و تنها در صورت اتمام کار پرداخت می شود.

نتیجه گیری

هدف از این مطلب این بود که به طور کلی با مفهوم برنامه های غیر متمرکز آشنا شوید و بدانید که دی اپ ها چه کاری میتوانند انجام دهند. اکنون باید فناوری اصلی که در ایجاد دی اپ ها استفاده شده است را شناخته باشید و به این دیدگاه کلی دست یافته باشید که آینده جهان در دست برنامه های غیر متمرکز مبتنی بر بلاک چین ها است. همچنین ممکن است تصمیم گرفته باشید که زبان برنامه نویسی Solidiy را یاد بگیرید و یک برنامه غیرمتمرکز از خود ایجاد کنید.