دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger)

از زمان های بسیار قدیم، دفتر مرکزی با هدف ثبت قرارداد، پرداخت ها، معاملات خرید و فروش یا انتقال دارایی ها، در قلب معاملات اقتصادی بوده است. سفری که با نوشتن اطلاعات بر روی لوح های سفالی یا پاپیروس آغاز شد و با اختراع کاغذ جهشی بزرگ در آن به وجود آمد. طی دو دهه گذشته ، رایانه ها فرآیند نگهداری سوابق و دفتر مرکزی را با سهولت و سرعت زیادی فراهم کرده اند. امروزه ، با نوآوری های جدید مانند بلاک چین (Blockchain)، اطلاعات ذخیره شده در رایانه ها به سمت فرمهای بسیار پیشرفته تری با ویژگی های رمزنگاری، سرعت و غیرمتمرکز بودن در حرکت است. شرکت ها می توانند از این فناوری به اشکال مختلف بهره مند شوند، یکی از این راه ها از طریق دفتر های توزیع شده است. دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) یک معماری کامپیوتری است که تحولی عظیم در ثبت و نگهداری داده‌ها ایجاد کرده است و توانسته روش گردآوری و ارتباط میان اطلاعات را به‌ کلی تغییر دهد. دفتر کل توزیع‌شده را می توان برای ثبت داده‌های ثابت و همچنین داده‌های پویا و متغیر استفاده کرد. 

دفتر کل توزیع شده چیست؟

دفتر کل توزیع شده نوعی از پایگاه داده است که در بین اعضای یک شبکه غیرمتمرکز به اشتراک گذاشته می شود، تکثیر می شود و همگام سازی می شود. دفتر توزیع شده معاملات، مانند تبادل دارایی یا داده ها را در بین شرکت کنندگان در شبکه ثبت می کند.

مشارکت کنندگان در شبکه بر روی به روزرسانی سوابق موجود در این دفتر توزیع شده نظارت و توافق دارند. هیچ مرجع مرکزی یا واسطه شخص ثالثی، در کار ثبت اطلاعات و رکورد ها در این دفتر دخیل نیست. هر رکورد در دفتر توزیع شده دارای یک مهر زمان و امضای رمزنگاری منحصر به فرد است. این ویژگی ها دفتر کل توزیع شده  را به یک تاریخچه کامل با قابلیت به روز رسانی، و تغییرناپذیر از تمام معاملات و داده ها در شبکه تبدیل می کند.

در این مدل، تراکنش‌ ها به همراه جزئیات انجام گرفتن آنها به‌ طور هم‌ زمان در چندین مکان ذخیره و نگهداری می‌ شود. برخلاف پایگاه‌های داده سنتی، که در آنها همه ی اطلاعات در یک پایگاه داده متمرکز ذخیره می شود، دفاتر کل توزیع‌شده هیچ مرکز داده متمرکزی ندارند. طراحی این دفتر ها به این شکل است که هر نود در شبکه هم‌ زمان پردازش و تأیید تراکنش‌ها را بر عهده دارد. این یعنی نود ها در ساخت رکورد از هر آیتم و ایجاد اجماع بر صحیح بودن آن نقش دارند. 

دفتر کل توزیع شده بلاک چین

بلاک چین (blockchain) یک دفتر حساب دیجیتالی مشترک و شفاف است که معاملات را در یک شبکه همتا به همتا ثبت می کند. رکورد های این دفتر در تمام گره ها یا نود های عضو در شبکه، به طور دائمی، در یک زنجیره متوالی از بلوک های رمزنگاری شده متصل به هش توزیع شده است. این دفتر تاریخچه مبادلات دارایی ها را که بین افراد در شبکه انجام می شود، ثبت می کند.

تمام بلاک های معامله تایید شده و از ابتدای زنجیره به جدیدترین بلاک پیوند داده می شوند. از این رو به کل این فناوری بلاک چین گفته می شود. بنابراین بلاک چین به عنوان یک منبع واحد از حقیقت عمل می کند و اعضای یک شبکه بلاک چین می توانند همه معاملات را مشاهده کنند.

گره های عضو در شبکه بلاک چین به جای اعتماد به شخص ثالث مانند یک موسسه مالی برای واسطه گری در معاملات ، از یک پروتکل اجماع برای توافق در مورد محتوای دفتر کل توزیع شده استفاده می کنند و از هش های رمزنگاری شده و امضاهای دیجیتالی برای اطمینان از یکپارچگی معاملات استفاده می کنند.

پروتکل اجماع اطمینان میدهد که دفتر مشترک و توزیع شده بین نود ها کپی دقیق است و خطر معاملات کلاهبرداری را کاهش می دهد. در این صورت دستکاری باید دقیقاً به طور همزمان در اطلاعات توزیع شده بین تعداد زیادی از نود ها رخ دهد و کلاهبرداری و هک تقریبا غیرممکن می شود. 

تمام اطلاعات روی دفتر به طور ایمن و دقیق با استفاده از فناوری های رمزنگاری ذخیره می شوند و با استفاده از کلیدها و امضاهای رمزنگاری می توان به آنها دسترسی داشت. پس از ذخیره اطلاعات، دفتر بلاک چین به یک پایگاه داده تغییرناپذیر تبدیل می شود که قوانین شبکه بر آن حاکم است.

❓ آیا بلاک چین و دفتر کل توزیع شده یکی هستند؟ بلاک چین بهترین و ملموس ترین نوع شناخته‌ شده از فناوری دفتر کل توزیع‌ شده می باشد. با توجه به اینکه بلاک چین بیت کوین اولین شبکه ای است که از کاربرد دفتر کل توزیع‌ شده استفاده می کند، برخی دو واژه بلاک چین و دفتر کل توزیع‌شده را به‌ جای یکدیگر به کار می برند و تصور می کنند که این دو مفهوم یکی هستند. اما بلاک چین نوعی دفترکل توزیع‌ شده است که زیرمجموعه‌ ای از یک تعریف کلی‌ تر است. مثلا برای درک بهتر می توانید وسایل نقلیه و اتومبیل را در نظر بگیرید. در این مثال اتومبیل زیر مجموعه وسایل نقلیه است. 

مزایای دفتر کل توزیع شده

در حالی که دفترهای متمرکز مستعد حمله سایبری هستند، حمله به دفتر های توزیع شده ذاتاً دشوارتر است زیرا برای موفقیت در حمله باید به همه نسخه های توزیع شده همزمان حمله شود. علاوه بر این ، این سوابق در برابر تغییرات هدف دار توسط یک نهاد یا شخص ثالث مقاوم هستند. با دشوار بودن دستکاری و حمله، دفترهای توزیع شده امکان شفافیت گسترده را فراهم می کنند.

دفترهای توزیع شده ناکارآمدی های عملیاتی را کاهش می دهند، مدت زمان انجام معاملات را سرعت می بخشند، خودکار و اتوماتیک هستند و بنابراین می توانند 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته کار کنند، همه اینها باعث کاهش هزینه های کلی واحدهای استفاده کننده از این تکنولوژی ها می شود.

دفاتر توزیع شده همچنین جریان آسان اطلاعاتی را فراهم می کنند، که حسابرسی را هنگام انجام بررسی صورت های مالی و رکورد های تراکنش ها آسان می کند. این کمک می کند تا احتمال تقلب در دفاتر مالی یک شرکت تقریبا از بین برود. 

کاربردهای دفتر کل توزیع شده

فناوری دفتر توزیع شده پتانسیل زیادی برای ایجاد انقلابی در نحوه کار دولت ها، موسسات و شرکت ها دارد. این فناوری می تواند به دولت ها در جمع آوری مالیات، صدور گذرنامه، ثبت مالکیت دارایی ها، مجوزها و هزینه های اضافی تأمین اجتماعی و همچنین روش های رای دهی کمک کند.

این فناوری در چندین صنعت بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که عبارتند از:

• امور مالی
• موسیقی و سرگرمی
• دارایی های گرانبها
• آثار هنری
• زنجیره های تأمین کالاهای مختلف

در حالی که فناوری دفتر توزیع شده دارای مزایای متعددی است، اما در مراحل اولیه توسعه و به عبارتی نوپا است. دفاتر توزیع شده هنوز هم با چالش هایی برای پیاده سازی در مقیاس های بزرگ مواجه هستند. اگرچه صنایع مختلف هنوز در حال بررسی نحوه اتخاذ این فناوری به بهترین روش ممکن هستند، اما یک چیز واضح است، این که دفتر مرکزی غیرمتمرکز و توزیع شده آینده دفترهای قدیمی و متمرکز است.