صرافی متمرکز یا صرافی غیرمتمرکز؟ استفاده از کدام یک بهتر است؟

انتخاب یک صرافی مناسب برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همانطور که در ماه های اخیر شاهد آن بودید دومین صرافی معتبر دنیا، FTX پس از ناتوانی در پرداخت بدهی های خود اعلام ورشکستگی کرد و میلیون ها دلار از سرمایه های کاربران را از بین برد. بنابراین پیش از خرید و فروش هر نوع رمز ارزی، باید از اعتبار صرافی دیجیتال مورد نظر اطمینان حاصل کنید. به طور  کلی در فضای ارز های دیجیتال دو نوع صرافی وجود دارد: متمرکز و غیر متمرکز. 

این دو نوع صرافی دارای تفاوت های کلیدی هستند که در مقاله زیر در مورد آن توضیح داده شده است. به طور خلاصه صرافی های غیر متمرکز پروتکل‌های مالی مستقلی هستند که توسط قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌شوند اما صرافی های متمرکز پلتفرم های معاملاتی آنلاین هستند که خریداران و فروشندگان را از طریق دفترچه سفارش مطابقت می دهند.

اما کدام یک برای کاربران کریپتو مناسب است؟ در ادامه بیشتر با صرافی های متمرکز و صرافی های غیر متمرکز آشنا می شویم و تفاوت ها، مزایای و معایب هرکدام را تعیین می کنیم. 

صرافی متمرکز چیست؟

CEX ها یا صرافی های متمرکز مانند بازارهای سهام سنتی بر اساس دفترچه سفارش عمل می کنند. صرافی های به اصطلاح نسل اول، اولین بازارهایی را ایجاد کردند که در آن سرمایه گذاران ارزهای دیجیتال می توانستند دارایی های رمزنگاری خود را بخرند، بفروشند یا مبادله کنند. همانطور که از نام آنها پیداست، این صرافی ها متمرکز هستند به این معنی که یک نهاد مرکزی دارند که کل پلتفرم، اطلاعات کاربر و دارایی ها را کنترل می کند.

💠 CEX ها معاملات را از طریق مدل دفترچه سفارش، فهرستی از سفارشات خرید و فروش باز، شامل حجم و قیمت، درست مانند مبادلات سنتی مدیریت می کنند. همه سفارشات توسط این نوع صرافی ها ثبت و تایید می شوند. تمامی تراکنش ها در پایگاه داده صرافی پردازش می شوند. تراکنش‌های زنجیره‌ای تنها زمانی اتفاق می‌افتند که کاربر درخواست انتقال از یا به یک آدرس خارجی را داشته باشد. این بدان معنی است که معاملات CEX عمدتاً خارج از زنجیره پردازش می شوند.

یک شرکت به عنوان ستون اصلی صرافی های متمرکز عمل می کند و طیف گسترده ای از خدمات پشتیبانی را برای به دست آوردن تجربه مثبت مشتری ارائه می دهد. آنها همچنین به کاربران اجازه می دهند تا ارزهای دیجیتال را در برابر ارزهای فیات معامله کنند و به طور کلی تعداد زیادی جفت تجاری دارند. هزینه های ثابت هنگام معامله در صرافی های متمرکز محاسبه می شود.

💠 از معروف ترین صرافی های متمرکز در بازار ارز های دیجیتال می توان بایننس، کراکن کوین بیس، و اوکی اکس و جمینی هستند.

صرافی غیر متمرکز چیست؟ 

💠 صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) از کنترل هر نهاد واحدی آزاد هستند و به عنوان واسطه عمل می‌کنند. برعکس، صرافی های غیرمتمرکز در واقع قراردادهای هوشمندی هستند که برای ارائه تراکنش های همتا به همتا طراحی شده اند. 

DEX ها نوعی از پلتفرم معاملاتی رمزنگاری هستند که برای ارائه روشی جایگزین برای تجارت ارزهای دیجیتال که نیازی به دخالت شخص ثالث ندارد، پدید آمده اند. برخلاف با CEX ها، DEX ها تراکنش ها را با تصویب قراردادهای هوشمند، همتا به همتا یا از طریق ارائه دهنده نقدینگی پردازش می کنند. تراکنش ها کارمزد کمتری نسبت به معاملات CEX دارند. صرافی‌های غیرمتمرکز فقط از مبادله‌های کریپتو تا کریپتو پشتیبانی می‌کنند و فیات را شامل نمی‌شوند.

این صرافی‌ها کنترل مستقیمی بر وجوه کاربران ندارند، نیازی به مراحل احراز هویت یا AML ندارند و هیچ اطلاعات کاربری ذخیره نمی‌کنند. همه چیز عملا ناشناس است. کاربران با اتصال کیف پول‌های غیرحضوری خود با DEX تعامل دارند. 

برخی از محبوب ترین صرافی های غیرمتمرکز امروزی عبارتند از یونی سواپ، پنکیک سواپ و ….. همچنین شایان ذکر است که همه DEX ها یکسان نیستند. برخی از روش کتاب سفارش که در بالا توضیح داده شد استفاده می کنند، در حالی که برخی دیگر به عنوان ساختارهای بازارساز خودکار (AMM) ایجاد می شوند یا در قالب جمع آوری کننده های صراف های غیرمتمرکز طراحی شده اند. این پلتفرم‌های معاملاتی کریپتو ممکن است قابلیت‌های صرافی‌های متمرکز را گسترش داده باشند، اما آنها نیز با مجموعه‌ای از محدودیت‌ها همراه هستند. 

معایب  و مزایای صرافی متمرکز 

🟢 صرافی های متمرکز طیف گسترده ای از مزایا را به همراه دارند، از جمله راه هایی که برای مبتدیان ارزهای دیجیتال مناسب هستند. UI های کاربرپسند و پشتیبانی شرکت متمرکز پشت CEX ها، بازیابی دارایی های رمزنگاری شما را آسان می کند. 

🟢 علاوه بر این، صرافی‌های متمرکز  به دلیل حجم معاملات زیاد همچنین نقدینگی بیشتری را به کاربران ارائه می دهند. به عنوان مثال، بایننس به طور منظم بیش از 30 میلیارد دلار در حجم معاملات روزانه ثبت می کند. بنابراین  معاملات می توانند به راحتی و به سرعت تعهدات پرداخت خود را تکمیل کنند.

🟢 با توجه به اینکه بیشتر تازه‌کارها با جفت‌های کریپتو یا اصطلاحات ساده‌ای مانند لانگ یا شورت کردن آشنا نیستند، صرافی های متمرکز کاربران کریپتو را هدایت می کنند تا در انجام معاملات خود گیج نشوند. برخی از پلتفرم‌های CEX، مانند بایننس، نسخه‌های مبتدی را برای کاربرانی که به دنبال انجام معاملات اولیه هستند، دارند.

🟢 جدای از طیف گسترده ای از دارایی های دیجیتالی که CEX ها از آن ها پشتیبانی می کنند، آنها ویژگی های بسیار بیشتری به جز مبادله یک دارایی با دارایی دیگر ارائه می دهند، مانند معاملات مارجین، تجارت مشتقات رمزنگاری، استکینگ ارز های دیجیتال و وام مارجین و سایر موارد.

🟢 و در نهایت صرافی‌های متمرکز معمولاً از فیات به ارز های دیجیتال مختلف و خارج از رمپ پشتیبانی می‌کنند، به این معنی که به شما اجازه می‌دهند برای مثال، خرید بیت‌کوین را با دلار آمریکا انجام دهید.

🔴 از سوی دیگر، صرافی‌های متمرکز به دلیل کاستی‌هایشان در بحث CEX و DEX کاملاً بی‌عیب نیستند. به عنوان مثال، صرافی‌های متمرکز نیاز به تایید KYC (احراز هویت مشتری) دارند که اصول اولیه ارزهای دیجیتال، مانند ناشناس بودن کاربر را نقض می‌کند.

🔴 در عین حال، صرافی های متمرکز تمام ارز های سپرده شده را در کنترل شرکتی که صرافی را اداره میکند، دارند به این معنی که  یک صرافی متمرکز از شما می خواهد که وجوه خود را در کیف پول خود صرافی نگه دارید، که کلیدهای آن توسط پلتفرم مدیریت می شود. بنابراین، صاحبان رمز ارز ها کنترل کاملی بر دارایی های خود در صرافی های متمرکز ندارند.  این فقط موضوع مالکیت نیست، بلکه پیامدهای امنیتی نیز دارد. با گذاشتن وجوه خود در زیرساختی غیر از کیف پول خود، بر استانداردهای امنیتی آن نهاد دیگر تکیه می کنید. اگر صرافی هک یا فیش شود، یا حتی از کار بیفتد، ارز های شما نیز از بین خواهند رفت.

🔴 از آنجایی که CEX ها به عنوان یک نهاد حقوقی متمایز وجود دارند، در معرض تحریم ها و محدودیت های دولت ها هستند و کاربران کشور هایی که با صنعت کریپتو همبستگی چندانی ندارند (مانند چین و یا حتی ایران) برای استفاده از آنها با محدودیت هایی روبه رو هستند. 

معایب و مزایای صرافی های غیر متمرکز 

💠 صرافی های غیر متمرکز که تعداد آنها از نمونه های متمرکز کمتر است، به دلیل برخی از امتیاز ها و ویژگی های مثبت خود را متمایز می کنند. در پایین برخی از معایب مزایای صرافی های غیر متمرکز را بررسی کرده ایم. 

مزایا

در صرافی های غیر متمرکز، به دلیل فقدان یک نهاد مرکزی مشخص، دستورالعمل‌های دولتی، محدودیت‌ها و نظارت بر سیستم وجود ندارد. شرکت‌کنندگان مستقیماً با یکدیگر تجارت می‌کنند، بدون هیچ عضو خارجی مانند واسطه‌ای که در این تجارت مشغول است. هر مشتری کنترل کاملی بر کلیدهای خصوصی خود و در نتیجه بر دارایی های رمزنگاری خود دارد. 

یکی از مهمترین نکات مهم تجارت در یک پلتفرم DEX به جای یک پلت فرم متمرکز همیشه ناشناس بودن کاربر است. هیچ فرآیند شناسایی، هیچ KYC (احراز هویت مشتری) و هیچ اطلاعات شخصی ذخیره شده در سرورهای خارجی وجود ندارد. فرآیند مبادله معمولاً ممکن است با آدرس شخصی کاربر مورد نیاز در بلاکچین مربوطه شروع شود. بنابراین هیچ تبادل اطلاعات محرمانه ای بین صرافی و مقامات وجود ندارد.

بسیاری از DEX های مبتنی بر AMM، توکن های حاکمیت پایه کاربر خود را هم برای دموکراتیک کردن کنترل پلتفرم (یک کالا به خودی خود در اکوسیستم DeFi) و هم به عنوان پاداشی برای ارائه نقدینگی ارائه می کنند. این به کاربران امکان می دهد در فرآیندهای تصمیم گیری و آینده صرافی شرکت کنند.

معایب 

◼️ معاملات در یک صرافی غیرمتمرکز معمولاً با سرعتی بسیار کندتر از معامله در یک صرافی کنترل شده است. این به این دلیل است که ماینر باید هر تراکنش را تایید کنند، که روند در هر صرافی متفاوت است. در نتیجه، صرافی‌های غیرمتمرکز در شرایطی که باید به تغییرات بازار واکنش سریع نشان داد، عملکرد ضعیف تری دارند. 

◼️ دیگر اینکه همانطور که میدانید یک صرافی موفق نیاز به نقدینگی بالایی دارد. بنابراین، پلتفرم‌های پرمعامله همیشه آنهایی هستند که بیشترین نقدینگی را دارند. به دلیل نوپا بودن صرافی های غیرمتمرکز، تعداد معامله گران بسیار کمتری نسبت به CEX وجود دارد و در نتیجه نقدینگی به شدت کاهش می یابد.

◼️ علاوه بر این، رابط کاربری گرافیکی گاهی اوقات برای مبتدیان بسیار پیچیده است به این دلیل که هیچ مرجع مرکزی یا شرکت بزرگی برای سرمایه گذاری در بخش تجربه کاربر وجود ندارد.

◼️ و در نهایت و برخلاف همتایان متمرکز خود، صرافی‌های غیرمتمرکز زیرساختی برای پذیرش پرداخت در فیات ندارند و نمی تواند انتخاب اول برای تازه کاران کریپتو باشد. 

کدام بهتر است؟ صرافی های متمرکز یا صرافی های غیر متمرکز 

حالا که هر دو نوع صرافی را از جوانب مختلف بررسی کردیم، باید ببینیم که کدام یک برای کاربران کریپتو مناسب تر اند. اگر بخش های بالا را به طور کامل مطالعه کرده باشید حتما متوجه شده اید که هر کدام این دو نوع پلتفرم با توجه به نیاز کاربر، قابلیت های متفاوتی را در اختیار وی قرار در می دهد. بنابراین نمی توان هیچ یک را بر دیگر برتری داد. در عوض با توجه به اولویت های خود مانند ناشناس بودن تراکنشات، میزان نقدینگی، سهولت استفاده، امکان استیکینگ یا برخی از انواع خاص مبادلات، یک نماینده معتبر از هر کدام را انتخاب کنید.

💠 برنامه های مالی غیرمتمرکز (DeFi) به دلیل افزایش تقاضا (DEX) باعث ایجاد فشار برای معاملات غیرمتمرکز شده است. به صرافی‌هایی که مستقیماً روی یک ارز رمزنگاری‌شده بدون نهاد حاکمیتی مرکزی کار می‌کنند، به این شکل از محل معامله گفته می‌شود. DEX تجارت سنتی ارزهای دیجیتال را به عنوان یکی از انواع کامل برنامه های غیرمتمرکز فعال می کند. مزیت این است که کاربران ممکن است بلافاصله بدون ورود به سیستم معامله کنند و همیشه به اعتبار خصوصی خود دسترسی دارند.

💠 از طرف دیگر صرافی های متمرکز که CEX نامیده می شوند با تجهیزات خود کار می کند. در مقایسه با DEX، صرافی های متمرکز همیشه از طریق یک طرف عامل خارجی مدیریت می شوند. نقدینگی بالا و تبادل سریع تراکنش‌های صرافی‌های متمرکز، کاربران آن را جذب می‌کند. با این حال، در این حالت، مصرف کننده کاملاً به معامله متکی است و هیچ کنترلی بر جزئیات ورود خود ندارد.

جمع بندی 

بنابراین در نهایت این شما هستید که باید با توجه به شرایط خود در مورد انتخاب صرافی تصمیم بگیرید. پس از بررسی و نوع صرافی رمز ارز متمرکز و غیرمتمرکز به بحث مقایسه این دو میرسیم. در این باره باید گفت، هر دو نوع صرافی ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. از آنجایی که بازار مالی به سمت غیر متمرکز شدن حرکت می کند بسیاری از کاربران پلتفرم های غیرمتمرکز را برای انجام تراکنش های خود انتخاب می کنند. با این حال تمرکززدایی نیز مشکلات و موانع خود را دارد و ممکن است برای برخی از افراد به ویژه تازه واردان کریپتو مناسب نباشد. 

در بالا به معرفی دو نوع از صرافی های رمز ارز، متمرکز و غیر متمرکز پرداختیم و معایب و مزایای هر کدام را برشمردیم.