لیکوئید شدن (liquidation)

لیکوئید شدن اتفاقی است که معامله گران هرگز نمی خواهند در معرض آن قرار بگیرند. با این حال یک عملکرد لازم برای هر صرافی یا پلتفرم ارائه دهنده معاملات ارزهای دیجیتال است. به همین دلیل در معاملات آتی یا اهرمی ارز های دیجیتال، هر تریدری مطمئناً یکبار لیکوئید شدن را تجربه خواهد کرد. در این مقاله شرایطی که منجر به لیکوئید شدن میشود را بررسی می کنیم و توضیح میدهیم که لیکوئید شدن چگونه به ضرر تریدر است و در نهایت با راه های جلوگیری از آن آشنا خواهیم شد.

لیکوئید شدن یعنی چه؟

لیکوئید شدن، بسته شدن موقعیت معامله گر در نتیجه برخورد سطح مارجین اولیه (initial margin) با مارجین نگهداری (maintenance margin) است. عامل این امر، این است که قیمت دارایی به قیمت انحلال می رسد. این اتفاق در همه ی صرافی هایی که از معاملات آتی پشتیبانی می کنند اتفاق می افتد.

به لطف معاملات مارجین و امکان استفاده از لوریج یا اهرم در قرارداد آتی یا معامله فیوچرز، یک معامله گر می تواند از ارزهای رمزپایه قرض گرفته شده از صرافی برای افزایش سایز پوزیشن معاملاتی خود استفاده کند. به عنوان مثال، برای باز کردن پوزیشن 1000 دلاری با اهرم 10: 1 ، یک معامله گر کافی است 100 دلار سرمایه داشته باشد.

طبیعی است که هیچ کس بدون پشتوانه و برای هیچ به کسی پول قرض نمیدهد. بنابراین مشتری صرافی هنگام باز کردن موقعیت معاملاتی، ضمانت (مارجین اولیه یا initial margin) را به صرافی می دهند. به منظور محافظت از خود در برابر از دست دادن پول ، هر صرافی معاملاتی این حق را دارد که روند لیکوئید شدن پوزیشن معامله گر را آغاز کند.

لیکوئید شدن مکانیزمی است که خروج از موقعیت های اهرمی را در سفارشات بازار ایجاد می کند. اصطلاح لیکوئید شدن در واقع به معنای فروش دارایی است که این فروش در صورت تحقق برخی شرایط به طور خودکار اتفاق می افتد.

انحلال یا لیکوئید شدن زمانی اتفاق می افتد که سرمایه گذار یا تریدر قادر به فراهم کردن شرایط مورد نیاز برای یک موقعیت اهرمی نیست. این مفهوم هم در معاملات آتی و هم در معاملات مارجین کاربرد دارد.

مارجین اولیه مبلغی است که شما باید از حاشیه موجود خود برای باز کردن یک موقعیت معاملاتی با اهرم مشخص استفاده کنید. با استفاده از لوریج (اهرم) شما به عنوان یک تریدر پیش بینی هایی را در باره قیمت یک ارز دیجیتال در زمانی مشخص در آینده انجام می دهید و سود حاصل از پیش بینی های صحیح خود را چند برابر می کنید.

اگر ارزش ارز رمزنگاری شده در جهتی پیش بینی شده توسط شما حرکت کند ، سود شما متناسب با اهرمی که در نظر گرفته اید محاسبه می شود. پس از بستن معامله ، پول قرض گرفته شده با کارمزد آن را به صرافی باز می گردانید و بقیه سود را دریافت می کنید. حال اگر نوسان قیمت ارز مخالف جهت پیش بینی شما باشد، صرافی قرارداد شما را منحل می کند و میزانی که به عنوان مارجین اولیه به صرافی داده اید را برداشت می کند. این در واقع لیکوئید شدن است.

در این میان صرافی می تواند از ضرر و لیکوئید شدن افرادی که پیش بینی اشتباه داشته اند، سود چند برابری تریدر هایی که در جهت صحیحی بازار را پیش بینی کرده اند، تامین کند.

قیمت لیکوئید شدن چگونه تعیین می شود؟

هنگام باز کردن یک موقعیت معاملاتی لوریج، قیمت لیکویید شدن آن تعیین می شود. اگر قیمت ارز دیجیتال مورد معامله در قرارداد آتی از این حد قیمتی عبور کند، پوزیشن معامله گر به صورت خودکار بسته می شود و اصطلاحا پوزیشن لیکوئید می شود.

تعیین قیمت لیکویید، به پوزیشن تریدر، میزان لوریج یا اهرمی که برای موقعیت استفاده می کند و میزان وجوه باقی مانده در حساب او وابسته است. این یعنی شما به عنوان یک تردیر لازم نیست این قیمت را به صورت دستی محاسبه کنید و روند آن به صورت خودکار توسط صرافی انجام می شود.

با این حال اکثر صرافی های معتبر، مانند صرافی بایننس، ابزاری مشابه ماشین حساب برای محاسبه قیمت لیکوئید شدن ارائه می دهند تا کاربران بتوانند قبل از باز کردن پوزیشن با استفاده از آن قیمت لیکوئید شدن را محاسبه کنند. در نظر داشته باشید که به محض آنکه قیمت دارایی به قیمت لیکوئید شدن برسد، دارایی تریدر در پوزیشن صفر خواهد شد.

هنگام باز کردن یک پوزیشن لانگ یا خرید، قیمت لیکوئید پایین‌ تر از قیمت ورودی تعیین می شود. به همین ترتیب هنگام باز کردن پوزیشن شورت یا فروش، قیمت لیکوئید بالاتر از قیمت ورودی تعیین می شود. یعنی در صورت رسیدن قیمت دارایی به نقطه مشخصی بالاتر از قیمت ورود، پوزیشن شما توسط صرافی لیکوئید خواهد شد. در پوزیشن لانگ تریدر پیش بینی می کند که قیمت دارایی در آینده افزایش می یابد در حالی که در پوزیشن شورت تریدر پیش بینی می کند که قیمت دارایی در آینده کاهش خواهد یافت. در واقع در پوزیشن لانگ، معامله گر انتظار دارد از رشد قیمت دارایی سود کسب کند، و در پوزیشن شورت از کاهش آن.

نکته مهمی که باید درباره قیمت لیکوئید شدن به خاطر داشته باشید این است که هرچه سطح لوریجی که انتخاب می کنید بالاتر باشد، احتمال لیکوئید شدن شما بیشتر می شود و درصد پایین تری از تغییر قیمت منجر به لیکویید شدن پوزیشن شما خواهد شد.

 چگونه از لیکوئید شدن پوزیشن خود جلوگیری کنیم؟

درک این نکته مهم است که یک تریدر برای باز کردن موقعیت های مارجین نباید تمام سرمایه های خود را استفاده کند، چرا که این معاملات ریسک بسیار بالایی دارند. علاوه بر این هر تریدر پیش از انجام معاملات فیوچرز یا مارجین در صرافی ارائه دهند معاملات ارزهای دیجیتال، باید اطلاعات کافی درباره سازوکار لیکویید شدن پوزیشن ها در آن صرافی کسب کند. 

ساده‌ترین و موثرترین راه برای جلوگیری از لیکوئید شدن، استفاده از ابزار های مدیریت ریسک مثل قرار دادن سفارش حد ضرر (Stop loss) است که به شما این امکان را می‌دهد تا اگر روند قیمت، مطابق با پیش‌بینی‌های شما پیش نرفت، پوزیشن خود را در وقت مناسب ببندید تا از ضررهای بیشتر جلوگیری شود.

اینکه تریدر باید حد ضرر را در چه سطحی تعیین کند بستگی به ریسک پذیری و استراتژی معاملاتی وی دارد. به عبارت دیگر برای تعیین سطح مناسب قرارگیری استاپ لاس در معاملات قانون مشخص و ثابتی وجود ندارد که همه تریدر ها و سرمایه گذاران بتوانند با استفاده از آن موقعیت های خود را به بهترین حالت مدیریت کنند. برخی از معامله گران، حدضرر معاملات خود را در نزدیکی قیمت ورود تعیین می‌ کنند. با این‌کار میزان زیان معاملات خود و ریسک لیکوئید شدن را تا حد بسیار زیاد و قابل قبولی کاهش میدهند اما در ازای آن ممکن است با نوسانات کوچک قیمت ها که در بازار ارزهای دیجیتال بسیار رایج است، با ضرر از بازار خارج شوند.