استخراج نقدینگی چیست؟ | Liquidity Mining چه ویژگی هایی دارد؟

افراد زیادی در سرتاسر جهان توجه خود را به رمز ارز برتر بیت کوین و دیگر آلت کوین ها معطوف کرده اند، از این رو حرکت صعودی آنها را در هر سال شاهد هستیم. یکی از دلایل آن رشد سریع برنامه های غیر متمرکز مالی یا به عبارتی حوزه DeFi در شبکه های بلاک چین است. سرمایه‌گذاران می‌توانند با راه‌های مختلفی به بازار ارزهای دیجیتال نقدینگی وارد کنند، که استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ (Liquidity Mining) یکی از همین راه هاست. در این مقاله تصمیم داریم مفهوم استخراج نقدینگی را به طور شفاف برای شما توضیح دهیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) چیست؟

استخراج نقدینگی نقش مشوق را برای بسیاری از سرمایه‌ گذاران ایفا می کند. این سیستم در سال 2017 توسط صرافی IDEX معرفی شد و در سال 2019 نیز Synthetix ، ارائه‌دهنده اوراکل غیر متمرکز Chainlink، آن را بهبود بخشید.

تاکنون، ارزهای دیجیتال به طور اختصاصی در صرافی‌های متمرکز (CEX) معامله می‌شدند، ولی در حال حاضر قراردادهای هوشمند باعث ایجاد صرافی های غیر متمرکز (DEX) شده اند. یکی از ویژگی های صرافی‌های غیر متمرکز این است که می‌توانند به صورت کاملاً خودکار و مستقل عمل کنند. همین موضوع باعث شده که پروتکل‌ها، بسیار ارزان‌تر و با امنیت بیشتری عمل کنند.

در سال 2020، صرافی‌های غیر متمرکزی مثل صرافی های Compound و صرافی یونی سواپ (Uniswap) محبوبیت خود را کسب کردند و کاربران از آنها استفاده کردند. در حال حاضر نیز چندین پلتفرم از لیکوییدیتی ماینینگ یا به عبارتی استخراج نقدینگی استفاده می کنند و در واقع راهی هوشمند و کاربردی برای انتشار توکن‌ها می باشد. اکثر این پلتفرم‌ها به صورت غیر متمرکز هستند و به وسیله آنها می توان در فرآیند استخراج نقدینگی شرکت کرد.

برنامه های غیر متمرکز مالی (Defi) موفق شده اند تا در پروتکل‌های زیادی فعالیت کنند. شاید بتوان گفت استخراج نقدینگی، یکی از نتایج اصلی‌ آن به شمار می‌رود و یکی از مؤثرترین مکانیزم‌ها برای خودگردانی نقدینگی است.

استخراج نقدینگی یا لیکوییدیتی ماینینگ زمانی اتفاق می‌افتد که اعضای یک پروتکل خاص در حوزه برنامه مالی غیر متمرکز به واسطه همکاری با آن پروتکل، توکن اختصاصی آن را به عنوان پاداش دریافت کنند. این پدیده در واقع پروسه سپرده‌گذاری یا وام‌دهی یک ارز دیجیتال، با هدف ارائه نقدینگی به استخر سرمایه محصول و کسب سود بعد از آن است.

یک ماینر با ارز اختصاصی آن پروژه و یا حتی گاهی با داشتن حق مالکیتی که این کار به او می‌دهد، پاداش دریافت می‌کند. توکن‌ها معمولاً بر اساس کد برنامه‌نویسی‌ شده پروتکل ایجاد می‌شوند. هرچند بسیاری از آنها را نمی توان در بیرون از پلتفرم دیفای تولید کننده استفاده کرد، ولی ایجاد بازارهای معاملاتی و همچنین استفاده روز افزون از توکن‌ها ارزش آنها را افزایش میدهد.

استخراج نقدینگی چگونه انجام می‌شود؟

صرافی های غیر متمرکز (DEX) همواره در تلاشند تا با پیدا کردن سرمایه گذاران جدید به پلتفرم خود سرمایه تزریق کنند و از طریق این مشارکت به آنها پاداش می‌دهند. در حال حاضر، بسیاری از صرافی‌های غیر متمرکز سفارشات درون پلتفرم خود را با بازارسازهای خودکاری جایگزین می کنند که از همه مقررات معاملاتی تبعیت می‌کنند.

بازارساز های خودکار می توانند توکن را تعویض کنند که معامله یک توکن با توکنی دیگر را در یک استخر نقدینگی ممکن می‌کند. هر کاربر برای ثبت یک معامله باید کارمزد معینی را پرداخت نماید. سپس بازارساز کارمزدها را جمع‌آوری کرده و به هر کس که نقدینگی ارائه کند، پاداش می دهد. بر این اساس، وقتی یک کاربر می خواهد دو توکن را در صرافی غیر متمرکز (DEX) جابجا کند، کارمزد پرداخت می‌کند.

مزایا استخراج نقدینگی (Liquidity Mining)

استخراج نقدینگی علاوه بر اینکه تحولی شدید و ناگهانی در دنیای رمز ارزها ایجاد کرده است، می‌تواند کارکردهای مختلف زیادی نیز ارائه دهد. در ادامه به معرفی و توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم.

پیشرفت پروسه کشف قیمت

تکنولوژی بلاک چین در سراسر جهان خیلی سریع توسعه و گسترش یافت. از این رو پروژه‌های زیادی راه‌اندازی شده‌اند که استخراج نقدینگی می‌تواند آنها را با هم متحد کند. بلاک چین می‌تواند به تناوب ارزش معاملات سرعت بخشیده و قیمت هر دارایی را بهتر و سریع‌تر کشف کند.

کشف قیمت به این معنا است که معامله‌گر وضعیت عرضه و تقاضای آن بازار را درک کند و انتظار او از فرصت‌های آینده در بازار را مشخص می کند. Liquidity Mining تخصیص منابع را بالا می برد و از این طریق سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی مختلف می توانند بر اساس قیمت، تصمیمات منطقی‌تری بگیرند.

بهبود کلی نقدینگی

نقدینگی منابع مالی جزو عناصر حیاتی نقدینگی کل سیستم اقتصادی است. بر خلاف برنامه های مالی مرسوم، برنامه مالی غیرمتمرکز یک استخر، سرمایه خودساخته ندارد که وجود نقدینگی را تضمین کند.

اصلی‌ترین و مهم‌ترین هدف پروژه‌های مالی غیر متمرکز طراحی یک استخر منابع مالی بادوام و غیر متمرکز است که از طریق مکانیزم نرخ سودی که باعث ایجاد نقدینگی بیشتری می شود کاربر را تشویق می کند.

توزیع برابر

یکی از مزایای لیکوییدیتی ماینینگ این است که هم معامله‌گران خرد و هم نهادی، در تصاحب توکن‌های اختصاصی یک پروتکل خاص فرصت های برابر و یکسانی دارند. این مزیت برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواستند در اکوسیستم دیفای مشارکت داشته باشند اما شانس و شرایط این موضوع را نداشتند، بسیار ارزشمند است.

استراتژی بازاریابی موثرتر

استخراج نقدینگی در خصوص پوشش خبری و آگاهی بیشتر درباره یک محصول خاص، بسیار کاربردی و مفید است. البته کل کمپین تبلیغاتی محصول باید به دقت مدیریت شود تا بودجه ای که از استخراج نقدینگی بدست می آید فقط برای این هدف هزینه نشود.

خطرات استخراج نقدینگی

ساختار صرافی‌های غیر متمرکز جدید بوده و هنوز در حال توسعه هستند و در عین حال برای پیشرفت مسیر طولانی در پیش رو دارند. از این رو ضعف‌های امنیتی را می توان در بسیاری از پلتفرم ها شاهد بود.  یکی از این ضعف های امنیتی این است که ممکن است مهاجمان یک استخر را هک کنند و آن را به نفع خود دوباره کدنویسی نمایند.

در هنگام انتخاب یک صرافی غیرمتمرکز “DEX”، بحث امنیت اهمیت بسیار زیادی دارد. پروژه‌های متن باز که کدهای خود را به طور کامل منتشر کرده‌اند، مزیت‌های زیادی دارند. این یعنی کدهای این گونه پروژه‌ها کاملاً در دسترس است و می‌توان آنها را به صورت مستقل و برای اهداف مختلف تست کرد.

این روزها کمپانی‌های بیشتری امکان حسابرسی را فراهم می‌کنند تا برای تست سطح امنیت پلتفرم آنها، بتوان قراردادهای هوشمندشان را آزمایش کرد. یک پلتفرم مطمئن و قابل اعتماد معمولاً سرویس‌های خود را جهت حسابرسی ارائه می دهد و سپس نتایج به‌دست‌آمده را برای عموم منتشر می‌کند.

پلتفرم‌های غیر متمرکز در دسترس همه افراد می باشد. از این رو کاربران می توانند استخرهای خود را که ممکن است بر اساس اطلاعات غلطی ایجاد شده باشند، خلق کنند. به عنوان مثال، توکن‌های محبوب و شناخته‌ شده می‌توانند با این روش کپی شوند و کاربران هم متوجه نشوند که آنها تقلبی هستند. از آنجایی که هر کسی می‌تواند ارز دیجیتال و قرارداد هوشمند خودش را ایجاد کند، ریسک هم به نسبت بالا است. بنابراین، بهتر است که همواره آدرس قرداد اصلی چک شود.

انواع مختلف پروتکل‌های استخراج نقدینگی

انواع مختلفی از پروتکل‌های استخراج نقدینگی وجود دارد و هر کدام از آنها، ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. اکثر پروتکل‌ها را می‌توان به ۳ گروه تقسیم کرد: پروتکل‌های تقریبا غیرمتمرکز، پروتکل‌های غیرمتمرکز تدریجی و پروتکل‌های مبتنی بر بازاریابی.

پروتکل‌های تقریبا غیرمتمرکز

پروژه‌های استخراج نقدینگی که هدف آنها غیر متمرکز سازی نسبی می باشد، معمولا برای اینکه به اعضای فعال جامعه خود پاداش بدهند به دنبال روش هایی هستند. 

در بیشتر مواقع کسانی که که تصمیم گرفته‌اند به پلتفرم مورد نظر ملحق شوند، توکن‌های حاکمیتی (Governance Token) دریافت می کنند. در نتیجه، توسعه‌دهندگان با ارائه توکن به روشی که دیگر به فروش توکن یا ورود به بازار نیاز نداشته باشد، از غیرمتمرکز بودن پروژه خود مطمئن می شوند.

پروتکل‌های غیرمتمرکز تدریجی

در پروتکل‌هایی که هنوز کاملا غیر متمرکز نیستند، کنترل کامل پلتفرم برعهده جامعه کاربران قرار نمی گیرد. به عنوان مثال، توسعه‌ دهندگان پس از راه اندازی پلتفرم به زمان زیادی نیاز دارند تا یک مدل نظارتی ایجاد کنند. بدین ترتیب، گاهی اوقات این احتمال وجود دارد که قبل از ایجاد یک مدل نظارتی، توکن این پلتفرم‌ها در بازار لیست شوند.

پروتکل‌های مبتنی بر بازاریابی

پروتکل‌های مبتنی بر بازاریابی، معمولا چندین هفته قبل از عرضه معرفی می‌شوند و تمام کسانی که می خواهند در این پلتفرم‌ها  مشارکت داشته باشند، قبل از عرضه پروژه به بازاریابی آن تشویق و ترغیب می‌شوند؛ به این شکل توسعه‌دهندگان قبل از فعال‌سازی کامل پلتفرم کاربران زیادی به دست می آورند. در نتیجه، با کمک بازاریابی برای نقدینگی پلتفرم سرمایه جذب می کنند. البته احتمال دارد که توسعه دهندگان سرمایه جذب شده را برای مدتی مسدود کنند.

کدام پروتکل ها از استخراج نقدینگی استفاده می کنند؟

استخراج نقدینگی یا به عبارتی Liquidity Mining ارزش یک پروتکل را کاملا تغییر می دهد؛ از این رو بسیاری از توسعه‌ دهندگان پلتفرم‌های مختلف توجه خاصی به آن دارند.

در ادامه این مقاله چند مورد از پروتکل‌هایی را که از استخراج نقدینگی استفاده می کنند معرفی می کنیم.

کامپوند (Compound)

پروتکل کامپوند (Compound) یک پروتکل غیرمتمرکز است که بر بستر اتریوم ایجاد شده است که تسهیلات وام را با رمز ارزهای مشخصی نظیر دای (DAI)، ارز اتر ، USDC، تتر، WBTC، توکن BAT، سای (SAI) و Augur (REP) فراهم می کند.

دارندگان رمز ارزها با کمک این پروتکل دیگر نیازی به تعامل با واسطه‌ های امور مالی سنتی ندارند و عدم حضور واسطه باعث صرفه جویی در  وقت می شود. کسانی که وارد این پروتکل نقدینگی وارد می کنند، می‌توانند توکن COMP پاداش بگیرند و آن را در همین پلتفرم یا در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز با سایر توکن‌ها مبادله کنند.

اکو (Echo)

اکو (Echo) پروتکل لایه دومی است که از یک زنجیره جانبی اتریوم و یک زنجیره جانبی بیت کوین تشکیل شده است. همین امر پروتکل اکو را بی نظیر و کاربردی تر کرده است. دارایی‌های سایر بلاک چین‌ها نظیر توکن‌های ERC-20 نیز در این پروتکل حضور دارند که به این شکل پشتوانه دوطرفه بر بستر بلاک چین اکو میسر می شود و برنامه‌های غیر متمرکز اکو نظیر صرافی‌های غیرمتمرکز می توانند از این دارایی‌ها پشتیبانی کنند.

با توجه به این‌که اکو پلتفرمی است که برنامه بلاک چین را توسعه داده و قراردادهای هوشمند در آن جای دارند، توکن بومی خود به اسم اکو (ECHO) را دارد. از توکن اکو برای حفظ مکانیزم اجماع و پرداخت کارمزد تراکنش‌ها در داخل پروتکل اکو استفاده می‌شود.

اکو، اکوسیستم کاملا جدیدی ایجاد کرده است که کاربران و توسعه‌دهندگان می توانند بدون هیچگونه مانعی تراکنش ها را انجام دهند.

بالانسر (Balancer)

پروتکل بالانسر (Balancer) قصد دارد کل اکوسیستم دیفای را  گسترش داده و سرعت رشد آن را افزایش دهد. وظیفه اصلی و مهم بالانسر، معرفی پروتکل مالی جامعی است که به شیوه‌ای منعطف و غیرمتمرکز نقدینگی قابل برنامه‌ریزی را ارائه دهد و هم‌چنین تبادل‌های درون زنجیره‌ای آنی با هزینه گس مناسب را فراهم کند.

در این پروتکل کاربران می توانند توکن‌های تحت پشتیبانی این پلتفرم را با یکدیگر معامله کنند، استخرهای نقدینگی ویژه‌ای ایجاد کنند که در آنها به پروتکل‌های بالانسر نقدینگی اضافه کنند و حتی با سرمایه گذاری در این استخرها از معاملات خود سود کسب کنند.

بالانسر نیز مانند سایر برنامه‌های غیر متمرکز مالی توکن چندمنظوره به اسم توکن BAL دارد که در مدیریت پروتکل بالانسر مشارکت می کنند و از طریق ارائه نقدینگی یا انجام معاملات در این پلتفرم به دست می‌آید.

بالانسر سه نوع استخر دارد که عبارتند از استخرهای خصوصی، اشتراکی و هوشمند. در استخرهای خصوصی، فقط صاحبان استخرها می‌توانند پارامترهای استخر را کنترل کنند و به آن، نقدینگی اضافه کنند. در استخرهای اشتراکی تمام کاربران می توانند به استخر، نقدینگی بیافزایند و استخرهای هوشمند توسط قرار دادهای هوشمند کنترل و مدیریت می‌شوند.

آوه (Aave)

آوه (Aave) یکی از محبوب‌ ترین پروتکل‌ های غیر متمرکز بازار رمز ارز است که بر بستر شبکه اتریوم توسعه یافته است. کاربران پروتکل آوه می توانند با رمز ارزهای خود را به شیوه‌ای ایمن و کارآمد وام بدهند یا با استفاده از آنها وام بگیرند.

وام‌دهندگان باید سرمایه‌های خود را در استخرهای نقدینگی سرمایه گذاری کنند تا سایر کاربران بتوانند این سرمایه‌ها را از استخرهای مذکور به صورت وام دریافت کنند. وام‌دهندگان می‌توانند هر زمان که تمایل به خروج از این پروتکل داشته باشند، سرمایه‌های خود را برداشت کنند.

در حال حاضر، پلتفرم آوه میزبان حدود۲۰ رمز ارز نظیر دای، اتر، BAT، میکر (MKR)، سینتتیکس (SNX)، تتر USDC ، TUSD ، sUSD ، ،BUSD ، wBTC ، ZRX و سایر رمز ارزها می باشد. رمز ارز اختصاصی آوه توکن به اسم AAVE است که دنباله‌ روی توکن بومی قبلی این پلتفرم به اسم LEND می باشد.

یکی دیگر از ویژگی‌های پروتکل آوه، سرعت وام دهی آن است. در مقایسه با وام‌های سنتی کاربران می توانند مقدار نامحدودی سرمایه را بدون نیاز به هیچگونه وثیقه وام دریافت کنند، اما به شرطی که کاربران مقدار وام را در همان تراکنش برگردانند.

کِرو (Curve)

در سال ۲۰۲۰ پروتکل کِرو (Curve) در جهت ارائه یک بازارساز خودکار پیشرفته اقدام کرد که در آن معامله‌گران کارمزد کمی پرداخت می کنند. در این پروتکل کسانی که نقدینگی می گذارند، سود خوبی دریافت می کنند. کرو در اصل بر استیبل کوین‌ها تمرکز دارد. بنابراین، فرصتی برای سرمایه گذاران به شمار می آید تا از رمز ارزهای پرنوسان اجتناب کنند و سود زیادی از پروتکل‌های وام‌دهی دریافت کنند.

کرو، بسیار شبیه به یونی‌سواپ و بالانسر می باشد. تنها تفاوت آن این است که Curve فقط آن گروه از استخرهای نقدینگی را دارد که شامل رمز ارزهایی با ویژگی‌های مشابه هستند؛ به عنوان مثال استیبل کوین‌ها یا نسخه‌هایی از رمز ارزها در یک بلاک چین دیگر نظیر wBTC. این رویکرد به کرو امکان می‌دهد تا از الگوریتم‌های پیچیده‌تر استفاده کند، کارمزد کمتری بگیرد و از ضررهای مقطعی که در سایر صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارد حذف می شود.

یونی‌سواپ (Uniswap)

یونی‌سواپ (Uniswap) یک صرافی غیرمتمرکز است که بر بستر بلاک چین اتریوم اجرا می‌شود. در صرافی یونی‌سواپ هیچ‌گونه واسطه یا سایر نهادهای متمرکزی برای معاملات وجود ندارد. ارائه‌دهندگان نقدینگی در یونی سواپ می توانند استخرهای نقدینگی ایجاد کنند.

کاربران یونی‌سواپ می توانند به صورت کارآمد و بدون نیاز به دفتر سفارش به تبادل توکن‌های ERC-20 بپردازند. با توجه به اینکه پروتکل یونی‌سواپ کاملا غیرمتمرکز است، هیچ‌گونه فرآیند لیست کردن رمز ارزها نیز در این صرافی وجود ندارد. تمام توکن‌های ERC20 می‌توانند در یونی‌سواپ عرضه شوند مشروط بر اینکه استخر نقدینگی برای معامله‌گران داشته باشند.

توکن اختصاصی یونی سواپ، “UNI” نام دارد که به دارندگان آن، حق نظارت ارائه می‌دهد. یعنی اینکه تمام دارندگان توکن UNI می توانند در خصوص انجام تغییرات در این پروتکل رای دهند.

یرن فایننس (Yearn Finance)

 در سال ۲۰۲۰ یرن فایننس (Yearn Finance) وارد حوزه ارزهای دیجیتال شد. یرن فایننس مجموعه‌ای از پروتکل‌ها است که بر بستر بلاک چین اتریوم قرار دارند. با استفاده از سرویس‌های معاملاتی و وام‌دهی ارائه‌شده توسط این پلتفرم، کاربران می توانند از رمز ارزهای خود کسب درآمد کنند.

یرن فایننس، سرویس‌های خود را به صورت مستقل ارائه می‌دهد و حضور واسطه‌های مالی نظیر متصدیان و سازمان‌های مالی را حذف کرده است. جامعه کاربران این پروتکل رمز ارز بومی این پروتکل به اسم YFI را دریافت می کنند. توکن YFI یک توکن ERC-20 است که نقش کنترل‌کننده و مشوق کل پلتفرم یرن فایننس را ایفا می‌کند. کسانی که این توکن را دارند می توانند در خصوص پروپوزال‌های مختلف رای دهند. چندین توسعه‌دهنده مستقل این پروتکل را ایجاد کرده اند و دارندگان توکن YFI آن را مدیریت می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که تمام ویژگی‌های یرن فایننس به صورت غیر متمرکز پیاده‌سازی شود.

جمع‌بندی

کاربرانی که عضو یکی از پروتکل‌های دیفای هستند به ازای همکاری و مشارکت در آن پروتکل، توکن‌های بومی آن را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند که به این امر استخراج نقدینگی می گویند. به زودی استخراج نقدینگی جای سپرده‌گذاری پول در بانک‌ها یا خرید کالاهای ارزشمند و ذخیره‌سازی آن‌ها را می گیرد. در استخراج نقدینگی نیازی به صرف زمان و انرژی برای کسب سود نیست. علاوه بر این به راحتی می توان سرمایه و سود حاصل از سپرده‌گذاری را نقد کرد. بنابراین در کنار روش‌های قبلی که می توانستید از ارزهای دیجیتال درآمد کسب کنید، فرایند Liquidity Mining یک روش مطمئن و آسان با حاشیه سود کمتر می باشد که پتانسیل زیادی برای رشد دارد.